«ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗ, Ο «ΜΕΓΑΛΟΣ ΑΣΘΕΝΗΣ»: ΜΙΑ ΚΡΙΤΙΚΗ ΜΑΤΙΑ ΜΕ ΤΟ ΒΛΕΜΜΑ ΣΤΟ ΑΥΡΙΟ…» ΓΡΑΦΕΙ Η
ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΙΤΣΚΟΥ (ΝΟΜΙΚΟΣ), MSC ΣΤΗ ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗ.
Ο ορισμός αυτός ανήκει στο el.wikipedia.org )
Με τον όρο «Δημόσια Διοίκηση» χαρακτηρίζεται γενικά το σύνολο των νόμιμων μέσων και ενεργειών που αποσκοπούν στην επίτευξη συγκεκριμένου αποτελέσματος για την ικανοποίηση του γενικού συμφέροντος των πολιτών ενός κράτους .
Η δημόσια διοίκηση πρωτοστατεί κατά καιρούς σε συζητήσεις και αναπτύσσεται ένας προβληματισμός αναφορικά με τον ρόλο , την προοπτική αλλά και τις στρεβλώσεις και παθογένειές της . Το ξέσπασμα της ελληνικής κρίσης και η παρατεταμένη ύφεση που ενδημεί στη χώρα μας , αφενός , κάνουν πιο εμφανείς τις παθογένειες αυτές , αφετέρου, λειτουργώντας ως καταλύτες , καθιστούν επιτακτική την ανάγκη μεταρρυθμίσεων με στόχο την αποτελεσματική και λειτουργικά εύρυθμη δημόσια διοίκηση που να υπηρετεί τις πραγματικές ανάγκες των πολιτών. Κατά καιρούς , μεταρρυθμιστικές παρεμβάσεις αποδείχθηκαν ατελείς και ανίκανες να ανατρέψουν την «διοικητική κακοδαιμονία» .
Η «διοικητική κακοδαιμονία» προσδιορίζεται κυρίως από: το πελατειακό πολιτικό σύστημα, τις γραφειοκρατικές αγκυλώσεις, την έλλειψη συντονισμού και ανεπαρκή πρόσβαση στην πληροφορία, τον κατακερματισμό αρμοδιοτήτων , την απουσία συσχέτισης δαπανών, στόχων και αποτελεσμάτων, την απουσία προγραμματισμού , στοχοθεσίας και διαχείρισης ανθρωπίνων και υλικών πόρων κ.λ.π. .
Βασική αιτία για τη «διοικητική κακοδαιμονία» είναι το πελατειακό σύστημα που χαρακτήριζε και εξακολουθεί να χαρακτηρίζει κάθε έκφανση του δημόσιου και πολιτικού βίου. Η δημόσια διοίκηση, ως το ανεστραμμένο είδωλο της πολιτικής ζωής, βιώνει μία γενικευμένη αξιακή , θεσμική και πολυεπίπεδη κρίση . Η κρίση αυτή την καθιστά ασθενική και την οδηγεί σε μια συγκρουσιακή σχέση με την κοινωνία και τον πολίτη που έχει προσδώσει στη δράση της μηδενιστική απαξία . Αδυνατεί να απελευθερώσει υγιείς δυνάμεις και να υποστηρίξει αξίες με αποτέλεσμα αυτό να αποτελεί τροχοπέδη κάθε αναπτυξιακής πρωτοβουλίας συλλογικής είτε προσωπικής του κάθε εργαζόμενου σ αυτήν.
Η ευθύνη των πολιτικών και της πολιτικής , της δημόσιας διοίκησης , των πολιτών (κοινωνία των πολιτών ) αλλά και των εργαζομένων σ αυτήν αν και ανισομερής θεωρείται δεδομένη .
Οι πρώτοι, για καιρό εξέθρεψαν, υποστήριξαν και συντήρησαν ένα πελατειακό σύστημα επιστρατεύοντας τον μηχανισμό της δημόσιας διοίκησης να το υπηρετήσει, δίνοντάς της έναν στρεβλό προσανατολισμό που απέχει μακράν από τον πραγματικό που είναι το γενικό συμφέρον των πολιτών. Οι πολίτες , επωφελούμενοι επί μακρόν σημαντικά από την καθεστηκυία τάξη πραγμάτων ως πολιτικοί πελάτες του συστήματος , δεν προέβαλαν σθεναρή αντίδραση στο κρατικό-κομματικό κατεστημένο . Ως εκ τούτου , το κράτος και η διοίκηση που υποτίθεται ότι υπάρχουν για υπηρετήσουν την κοινωνία την κατέστησαν δέσμια και αιχμάλωτη αυτών. Από την άλλη ,οι εργαζόμενοι ‘’βολεύτηκαν’’ κατά μία έννοια σ αυτό το σύστημα και καθυποτάχτηκαν στις προσταγές του αποκομίζοντας το μέγιστο δυνατό όφελος υλικό ή μη χωρίς αντίβαρο την εξυπηρέτηση του πολίτη και την ανταπόκριση στις ανάγκες του . Σε ένα τέτοιο σύστημα , ακόμα και υγιείς δυνάμεις δυσκολεύονται ή αδυνατούν σε κάποιες περιπτώσεις να απελευθερωθούν ενώ δεξιότητες ασφυκτιούν, αγκυλώνονται από τις καταστάσεις και μένουν σε λανθάνουσα κατάσταση .
Η προσέγγιση του πραγματικού σκοπού της δημόσιας διοίκησης, ο ρόλος της οποίας συνιστάται στην προσφορά ποιοτικών και αποτελεσματικών υπηρεσιών προς τον πολίτη και όχι στην άσκηση απλώς κρατικής εξουσίας , θα διαμορφώσει τον αξιακό και ποιοτικό ρόλο της στη βάση ενός αποτελεσματικού και ποιοτικού συστήματος παροχής δημοσίων υπηρεσιών με κέντρο τον πολίτη και τις ανάγκες του.
Εν κατακλείδι…
Τέσσερις είναι οι βασικές αναγκαίες συνθήκες για τον αξιακό και ποιοτικό ρόλο της δημόσιας διοίκησης: α) ο ρόλος της ηγεσίας β) η ανάπτυξη, εξέλιξη και ορθολογική διαχείριση του ανθρώπινου δυναμικού γ) σύστημα αξιοκρατίας και αξιολόγησης αυτού δ)ο ρόλος της κοινωνίας των πολιτών
α) Η ηγεσία στη δημόσια διοίκηση όλων των επιπέδων και τύπων (πολιτική και διοικητική ηγεσία) επιβάλλεται να είναι οραματική ,πεφωτισμένη , εμπνευσμένη και έτοιμη να διαχειριστεί την αλλαγή σε ένα διαρκώς εξελισσόμενο και μεταλλασσόμενο περιβάλλον. Επιπλέον, θα πρέπει να διαπνέεται και να προωθεί μία κουλτούρα αλλαγής, μεταρρύθμισης και συνέπειας η οποία να διαχέεται σε όλα τα επίπεδα της διοίκησης και να δίνει έναυσμα για επανεκκίνηση.
β) Το ανθρώπινο δυναμικό της δημόσιας διοίκησης είναι το εχέγγυο για οποιαδήποτε μεταρρυθμιστική προσπάθεια . Ως εκ τούτου , η ανάπτυξη, εξέλιξη και κατά το βέλτιστο διαχείρισή των ανθρώπινων πόρων είναι αναγκαία συνθήκη γι αυτήν. Επιπλέον, κάθε εργαζόμενος θα πρέπει σε ατομικό επίπεδο να αναστοχαστεί και να επαναπροσδιορίσει τη θέση του στο σύστημα , τη λειτουργία , τη χρησιμότητα του και τον ρόλο του σ αυτό . Η αλλαγή πρέπει να γίνει και υπόθεση προσωπική του καθενός που δρά και εργάζεται στη δημόσια διοίκηση στην κατεύθυνση της υιοθέτησης πρακτικών εξέλιξης και συμπεριφορών με ποιοτικά και αξιακά χαρακτηριστικά
γ) Η υιοθέτηση ενός αξιοκρατικού συστήματος επιλογής και αξιολόγησης της αποδοτικότητας των εργαζομένων στη δημόσια διοίκηση , χωρίς φοβικά σύνδρομα , θα δώσει το εκτόπισμα για την επανακίνηση της δημόσιας διοίκησης και την αναδιοργάνωσή της
δ) η κοινωνία των πολιτών που αν και ασθενική ακόμη, μέσα από διαδικασίες μετεξέλιξης έχει αρχίσει να διεκδικεί σταδιακά την αυτονομία της και να πιέζει μέσω μιας αυξανόμενης δυσαρέσκειας ,για τον ριζικό αναπροσανατολισμό της δράσης της δημόσιας διοίκησης προς την εξυπηρέτηση και ικανοποίηση των αναγκών του πολίτη.